Sông quê - thủa ấy bây giờ - Trần Thanh Hoài

“ Qúa nửa đời phiêu dạt con lại về úp mặt vào sông quê ” ⁽¹⁾

Nghe câu hát đó thật khó tả, như một sự hối lỗi chân tình nặng sâu của đứa con thất lạc, ly tán quê hương để cầu mong đủ đầy cơm áo; tranh đấu, diễu võ dương oai với đời hay nhẫn nhịn sống cho qua một kiếp người; hôm nay là đỉnh cao danh vọng hay ngày mai vực thẳm của cõi nhân gian ? tất cả được và mất, hạnh phúc và khổ đau cõng trên vai hành trang ấy đứa con xa quê tội nghiệp về lại quê nhà với tâm trạng thật bối rối. Bởi quê hương vẫn lặng lẽ không lời, bởi quê hương luôn là khúc tự hát cho chính những đứa con xa quê ấy. Có những đứa con gục ngã bởi những cám dỗ đời thường, có những đứa con nhờ may mắn của linh khí quê hương mà thành đạt, lại có những con lặng lẽ ra đi và lặng lẽ trở về … tất cả đều được quê hương đón về không một lời trách móc hờn giận, quê hương không nói, dòng sông quê cũng không nói chỉ trái tim của những kẻ xa quê kia là rướm máu bởi những làn sóng dâng trào của biết bao cảm xúc.

Bôn ba bao nẻo đường đời, biết bao người con đã không nén nỗi lòng mình trước quê hương yêu dấu, trước con sông quê của một thời thơ ấu, đó không chỉ giản đơn là những kỷ niệm của tuối ấu thơ mà là sự chiêm bái vĩnh hằng trước thiêng khí của mảnh đất mà ta đã chôn rau cắt rốn, mảnh đất mà Mẹ ta đã sương nắng cả đời. Dòng sông quê chảy tràn từ ngàn đời với trầm sa của biết bao biến đổi, thăng trầm của địa chất hay linh khí của cả một vùng đất vùng người.

Ta bái vọng, cúi đầu trước sự vĩ đại mà thân thương của quê hương, của dòng sông quê ngày ấy và bây giờ. Trên thượng nguồn sông kia là cây trái, hay là khổ đau ai mà biết được bởi từ rất lâu dòng chảy của con sông quê vẫn miệt mài đò đưa theo những ầu ơ của câu hát, hay cuốn theo những hơi gió mùa hạ oi nồng hiếm hoi, bươn bả để vuốt lên mặt ta những lời nói âu yếm của một mùa cây trái mát lành trong trí nhớ. Sẽ ra sao nếu những dòng sông tâm thức ngừng chảy trong trái tim của những đứa con xa quê ? lại cũng là câu hỏi và quê hương không trả lời, chỉ biết một ngày đó ta về quê về bên con sông ấy và “ gục mặt.. ” để tạ lỗi cho những phút giây sống ngồi quê hương, sống ngồi phù sa của con sông quê thủa ấy- bây giờ và quê hương vẫn luôn mở lòng cho ta núp bóng.

(1) câu thơ trích trong “ Khúc Hát sông quê “ của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo .